Retinol, pochodna witaminy A, zyskał miano jednego z najpotężniejszych składników w profesjonalnej pielęgnacji. Oferuje niezrównane korzyści anti-aging, w tym udokumentowaną redukcję zmarszczek i spektakularną poprawę tekstury skóry. Niemniej jednak, jego potężne działanie niemal zawsze wiąże się z ryzykiem wystąpienia silnych podrażnień, zwłaszcza na początku kuracji. Aby w pełni wykorzystać potencjał retinolu i jednocześnie zminimalizować niepożądane reakcje, konieczna jest precyzyjna wiedza i strategia wprowadzania. Jak zacząć przygodę z retinolem w pielęgnacji i jak uniknąć podrażnień? Klucz tkwi w cierpliwym rozpoczęciu od niskich stężeń, stosowaniu ochronnej metody „kanapki” oraz ścisłym monitorowaniu reakcji skóry.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym dokładnie jest retinol i dlaczego jest tak skuteczny w walce z oznakami starzenia?
Retinol należy do szerokiej rodziny retinoidów, które są pochodnymi witaminy A, i jest on prawdopodobnie najlepiej przebadanym składnikiem w kosmetologii zdolnym do odwracania widocznych oznak starzenia się skóry. Jego skuteczność opiera się na unikalnej zdolności do komunikacji z komórkami skóry, niejako „zmuszając” je do szybszej odnowy i prawidłowego funkcjonowania. To bezpośrednio przekłada się na gładszą, bardziej jednolitą i młodziej wyglądającą cerę. Kiedy retinol jest aplikowany na skórę, musi zostać przekształcony w swoją aktywną formę – kwas retinowy – za pomocą dwóch etapów enzymatycznych. Ten proces konwersji jest kluczowy dla jego działania, ale jednocześnie stanowi bufor, który sprawia, że jest łagodniejszy niż retinoidy dostępne wyłącznie na receptę. Dzięki temu mechanizmowi, regularne stosowanie retinolu stymuluje produkcję kolagenu i elastyny w głębszych warstwach skóry, prowadząc do widocznej redukcji drobnych linii i spłycenia głębszych zmarszczek.
Główne działanie retinolu w kontekście anti-aging polega na przyspieszaniu cyklu odnowy komórkowej, procesu znanego jako retinizacja, który u osób dorosłych naturalnie zwalnia. Ten zwiększony obrót komórek pomaga w efektywnym złuszczaniu martwego naskórka, co nie tylko wygładza teksturę, ale także pomaga w walce z przebarwieniami, plamami posłonecznymi oraz trądzikiem. W perspektywie długoterminowej, retinol przyczynia się do zagęszczenia skóry właściwej. Jest to niezwykle ważne w zapobieganiu jej wiotczeniu i utracie jędrności, będących nieodłącznym elementem procesu starzenia. Warto podkreślić, że efekty te nie pojawią się z dnia na dzień; pełne korzyści z działania tego składnika obserwuje się zazwyczaj po 3–6 miesiącach regularnej pielęgnacji.
Wybierając preparaty z retinolem, musimy zwrócić uwagę na stabilność formuły, ponieważ witamina A jest wrażliwa na światło i powietrze, co może prowadzić do szybkiej degradacji składnika aktywnego. Dlatego też, większość wysokiej jakości produktów jest pakowana w nieprzezroczyste i hermetyczne opakowania, często w formie lekkiego serum lub kremu. Należy również pamiętać, że skuteczność działania jest ściśle powiązana ze stężeniem, ale wyższe stężenie oznacza także większe ryzyko wystąpienia podrażnień. Kluczowe jest rozważne podejście do wyboru produktu i metody jego aplikacji. Tylko świadome i stopniowe wprowadzanie retinolu do rutyny gwarantuje długotrwałe i bezpieczne rezultaty odmładzające.
Jak wybrać odpowiednie stężenie retinolu na początek przygody z retinoidami?
Wybór odpowiedniego stężenia jest najważniejszym krokiem w łagodnym wdrożeniu retinolu do rutyny pielęgnacji i stanowi główną linię obrony przed poważnymi podrażnieniami. Zasada jest prosta: zawsze zaczynaj od najniższego dostępnego stężenia, co pozwala skórze na powolną adaptację do nowego składnika aktywnego. Dla początkujących zalecane są formuły zawierające retinol w stężeniu 0.1% do maksymalnie 0.3%, które są skuteczne, ale jednocześnie minimalizują ryzyko zaczerwienienia, łuszczenia czy pieczenia. Wprowadzanie retinolu do pielęgnacji powinno być procesem cierpliwym i metodycznym – skóra musi przejść przez etap retinizacji, zanim będzie gotowa na wyższe stężenia.
Kiedy już zdecydujemy się na niskie stężenie, warto również zwrócić uwagę na formę chemiczną retinoidu. Na rynku dostępny jest nie tylko czysty retinol, ale również jego estry (np. retinyl palmitate), które są najłagodniejsze, oraz retinaldehyd (retinal), który działa szybciej i silniej niż retinol, ale jest jednocześnie dobrze tolerowany. Jeśli głównym celem jest intensywny efekt anti-aging, ale skóra jest wrażliwa, lepszym wyborem może okazać się łagodniejsze serum z retinalem, niż agresywny produkt z wysokim stężeniem czystego retinolu. Niezależnie od wybranej formy, formuła produktu powinna być wzbogacona o składniki łagodzące i nawilżające, takie jak ceramidy, kwas hialuronowy czy niacynamid, które wspierają barierę hydrolipidową i redukują potencjał drażniący witaminy A.
Przejście na wyższe stężenia, na przykład 0.5% lub 1.0%, powinno nastąpić dopiero po pełnej adaptacji skóry do niższego stężenia, co zazwyczaj zajmuje od 3 do 6 miesięcy regularnego stosowania bez występowania uporczywych podrażnień. Jeśli po tym czasie skóra nadal jest stabilna, a pożądane efekty anti-aging nie są wystarczające, można rozważyć stopniowe zwiększenie potencji. Warto jednak pamiętać, że nie każda skóra potrzebuje najwyższych stężeń; dla wielu osób, utrzymanie stężenia 0.3% w połączeniu z odpowiednią pielęgnacją nawilżającą jest wystarczające, aby osiągnąć doskonałe rezultaty bez ryzyka chronicznego przesuszenia czy uszkodzenia bariery ochronnej. Zawsze obserwuj swoją skórę – to ona jest najlepszym wskaźnikiem, czy dany produkt jest dla ciebie odpowiedni.
Jaki jest optymalny harmonogram wprowadzania retinolu do wieczornej pielęgnacji?
Wprowadzanie retinolu do rutyny pielęgnacji wymaga cierpliwości i zastosowania strategii stopniowego zwiększania częstotliwości, aby uniknąć gwałtownych podrażnień, które mogłyby zniechęcić do dalszego stosowania. Optymalny harmonogram dla początkujących opiera się na zasadzie „mniej znaczy więcej” i polega na aplikowaniu serum z retinolem nie częściej niż raz na 3–4 wieczory przez pierwsze dwa tygodnie. Taki interwał pozwala skórze na regenerację i minimalizuje skumulowany efekt drażniący związany z pierwszymi etapami retinizacji, kiedy to często dochodzi do lekkiego łuszczenia i zaczerwienienia. Jeśli po dwóch tygodniach skóra wykazuje dobrą tolerancję, bez silnego pieczenia lub intensywnego łuszczenia, można zwiększyć częstotliwość do dwóch razy w tygodniu.
Kolejnym etapem, po kolejnych 4–6 tygodniach, jeśli skóra jest w pełni zaadaptowana i nie obserwujemy już typowych objawów retinizacji, jest zwiększenie aplikacji do trzech razy w tygodniu. Ważne jest, aby nigdy nie stosować retinolu codziennie na samym początku kuracji, nawet jeśli wydaje się, że skóra dobrze reaguje, ponieważ podrażnienia mogą pojawić się z opóźnieniem, gdy bariera ochronna zostanie stopniowo osłabiona. W tym okresie przejściowym, kluczowe jest skupienie się na intensywnej regeneracji i nawilżaniu w dni, kiedy retinol nie jest używany, co wspiera proces adaptacji i pomaga utrzymać integralność bariery. Pamiętaj, że pielęgnacja wspierająca jest równie ważna jak sam składnik aktywny w kontekście osiągania efektów anti-aging.
Ostatecznym celem, dla większości osób, jest osiągnięcie częstotliwości stosowania retinolu co drugi wieczór lub codziennie, jeśli skóra jest wyjątkowo odporna lub używane jest bardzo niskie stężenie. Jednakże, nie ma konieczności osiągania codziennej aplikacji, aby czerpać pełne korzyści anti-aging z witaminy A – stosowanie 3–4 razy w tygodniu jest często wystarczające dla utrzymania efektów i zapobiegania nawrotom podrażnień. Jeśli na jakimkolwiek etapie pojawi się silne zaczerwienienie, pieczenie lub bolesność, należy natychmiast przerwać stosowanie na kilka dni i wrócić do niższej częstotliwości, a nawet rozważyć powrót do metody „kanapki”, by zapewnić skórze maksymalną ochronę i wspierać jej prawidłowy cykl regeneracyjny.
Na czym polega technika „kanapki” i jak chroni skórę przed podrażnieniem?
Technika „kanapki” (ang. sandwich method) to jedna z najskuteczniejszych strategii minimalizowania podrażnień i przesuszenia, które często towarzyszą wprowadzaniu retinolu do rutyny pielęgnacji, szczególnie u osób z wrażliwą skórą lub tych stosujących wyższe stężenia. Metoda ta polega na buforowaniu silnie działającego serum lub kremu warstwami emolientów, dzięki czemu składnik aktywny nie jest aplikowany bezpośrednio na nagą skórę. Zaczynamy od nałożenia cienkiej warstwy kremu nawilżającego lub regenerującego, który stanowi pierwszą „kromkę” kanapki, a jego zadaniem jest wstępne ukojenie i nawilżenie skóry. Ta warstwa bazowa działa jak fizyczna bariera, spowalniając penetrację retinolu w głąb skóry i tym samym redukując jej potencjał drażniący.
Następnie, na warstwę kremu bazowego, aplikujemy niewielką ilość produktu z retinolem – kluczowe jest, aby była to ilość wielkości ziarnka grochu, która powinna wystarczyć na całą twarz. Po wchłonięciu się retinolu (zazwyczaj po kilku minutach), nakładamy drugą, często grubszą, warstwę kremu nawilżającego lub regenerującego, która stanowi drugą „kromkę” kanapki. Ta końcowa warstwa ma za zadanie uszczelnić wilgoć, dostarczyć składników odbudowujących barierę (takich jak ceramidy czy cholesterol) oraz dodatkowo złagodzić skórę po kontakcie z witaminą A. Choć metoda ta może nieznacznie opóźnić pojawienie się efektów anti-aging poprzez spowolnienie działania retinolu, jest ona nieoceniona w zapewnieniu komfortu i uniknięciu poważnych reakcji skóry.
Technika „kanapki” jest szczególnie polecana w początkowym okresie retinizacji, kiedy skóra jest najbardziej podatna na negatywne reakcje, a także dla osób, które używają retinolu w stężeniach powyżej 0.5%. Warto zaznaczyć, że kremy używane w tej metodzie powinny być pozbawione innych silnych składników aktywnych, takich jak kwasy AHA/BHA czy witamina C w formie kwasu L-askorbinowego, aby nie potęgować ryzyka podrażnień. Kiedy skóra w pełni zaadaptuje się do retinolu, wielu użytkowników stopniowo rezygnuje z pierwszej warstwy kremu, pozostawiając jedynie aplikację retinolu na czystą skórę, po czym następuje aplikacja regenerującego kremu końcowego, co pozwala na szybsze i bardziej intensywne działanie anti-aging. Poniższa tabela przedstawia różnice w działaniu popularnych form witaminy A:
| Forma Retinoidu | Wymagane Konwersje do Kwasu Retinowego | Potencjał Drażniący | Zastosowanie (Pielęgnacja) |
|---|---|---|---|
| Estry Retinolu (np. Retinyl Palmitate) | 3 | Najniższy | Skóra bardzo wrażliwa, początkujący, prewencja |
| Retinol | 2 | Średni | Standardowa kuracja anti-aging, dla większości typów skóry |
| Retinaldehyd (Retinal) | 1 | Średnio-wysoki | Szybsze efekty, trądzik, zaawansowana pielęgnacja |
| Kwas Retinowy (Tretinoina) | 0 | Najwyższy | Tylko na receptę, silne działanie przeciwzmarszczkowe i przeciwtrądzikowe |
Jakie składniki aktywne absolutnie wykluczyć, stosując retinol?
Jednym z najczęstszych błędów prowadzących do poważnych podrażnień podczas wprowadzania retinolu jest jednoczesne stosowanie go z innymi silnymi składnikami złuszczającymi lub drażniącymi. Retinol sam w sobie przyspiesza wymianę komórkową i działa eksfoliująco, dlatego łączenie go z innymi kwasami może doprowadzić do szybkiego uszkodzenia bariery hydrolipidowej, chronicznego zaczerwienienia i bolesnego łuszczenia. Absolutnym zakazem jest stosowanie w tej samej rutynie (tego samego wieczoru) kwasów alfa-hydroksylowych (AHA), takich jak kwas glikolowy czy mlekowy, oraz kwasów beta-hydroksylowych (BHA), czyli kwasu salicylowego. Nawet jeśli skóra jest przyzwyczajona do kwasów, połączenie ich z retinolem, zwłaszcza na początku kuracji, jest prostą drogą do wywołania silnych reakcji alergicznych lub poparzeń chemicznych.
Kolejnym składnikiem, z którym należy zachować szczególną ostrożność, jest witamina C w formie kwasu L-askorbinowego, czyli czystej i najbardziej aktywnej formy witaminy C. Choć zarówno retinol, jak i witamina C są potężnymi składnikami anti-aging, stosowane równocześnie mogą wzajemnie potęgować swoje działanie drażniące, zwłaszcza w wysokich stężeniach i niskim pH. Zamiast łączyć je w jednym wieczornym rytuale pielęgnacji, zaleca się stosowanie witaminy C rano, w celu zapewnienia ochrony antyoksydacyjnej i rozświetlenia, natomiast retinol powinien być zarezerwowany wyłącznie na wieczór. Jeśli chcemy połączyć działanie tych dwóch składników, należy wybrać łagodniejsze pochodne witaminy C, takie jak tetraizopalmitynian askorbylu (ATIP), które są mniej kwaśne i lepiej tolerowane.
Ponadto, należy całkowicie wykluczyć wszelkie mechaniczne formy złuszczania, takie jak peelingi ziarniste, szczoteczki soniczne czy nawet bardzo szorstkie ręczniki, w dniach, w których aplikujemy serum z retinolem oraz w dniach następnych. Skóra pod wpływem retinolu jest cieńsza i bardziej wrażliwa, a mechaniczne tarcie może prowadzić do mikrourazów i nasilenia podrażnień. Jeśli odczuwamy potrzebę złuszczania, należy poczekać, aż skóra w pełni przyzwyczai się do retinolu, a następnie, ewentualnie, wprowadzić bardzo łagodny peeling enzymatyczny raz na dwa tygodnie, zawsze w oddzielny wieczór od aplikacji retinoidu. Priorytetem w trakcie kuracji retinolem jest regeneracja i ochrona, a nie agresywne oczyszczanie.
Jak złagodzić typowe podrażnienia i przesuszenie spowodowane stosowaniem retinolu?
Typowe podrażnienia towarzyszące początkowi kuracji retinolem, takie jak łuszczenie, zaczerwienienie, a czasem uczucie ściągnięcia, są naturalną częścią procesu retinizacji, ale nie powinny być bolesne ani utrzymywać się chronicznie. Jeśli dojdzie do nadmiernej reakcji, kluczowe jest natychmiastowe przerwanie stosowania retinolu i wdrożenie intensywnej pielęgnacji regeneracyjnej, mającej na celu odbudowę uszkodzonej bariery hydrolipidowej. W tym czasie należy skupić się na produktach bogatych w ceramidy, cholesterol i kwasy tłuszczowe, które naturalnie występują w barierze skóry i pomagają w jej szybkim uszczelnieniu. Stosowanie bogatych, okluzyjnych kremów na noc, zawierających pantenol lub alantoinę, może znacząco przyspieszyć proces łagodzenia i redukcji stanu zapalnego.
Intensywne przesuszenie, będące częstym skutkiem ubocznym działania witaminy A, wymaga także zwiększenia nawilżenia we wszystkich etapach pielęgnacji, nie tylko wieczorem. Rano, oprócz stosowania wysokiego filtra przeciwsłonecznego (SPF 50+ to absolutna konieczność!), warto aplikować serum z kwasem hialuronowym o różnej masie cząsteczkowej, które zapewni wielopoziomowe nawilżenie i pomoże zredukować uczucie ściągnięcia. W przypadku silnego łuszczenia, które jest widoczne i przeszkadza w makijażu, nie należy zdrapywać skórek; zamiast tego, można zastosować kompres z ciepłej wody i delikatnie usunąć luźne płatki skóry, a następnie nałożyć grubą warstwę emolientu. Pamiętaj, że uszkodzenie mechaniczne tylko pogorszy stan podrażnień.
Jeżeli pomimo zastosowania metody „kanapki” i niskiego stężenia, podrażnienia są bardzo silne i utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, może to oznaczać, że dany produkt lub stężenie jest zbyt agresywne dla twojej skóry. W takiej sytuacji należy rozważyć przejście na jeszcze łagodniejszą formę retinoidu, na przykład z czystego retinolu na retinal lub zastosowanie retinoidów buforowanych w kapsułkach lub liposomalnych, które uwalniają składnik aktywny wolniej. Pamiętaj, że sukces kuracji anti-aging zależy od długoterminowej, regularnej i komfortowej pielęgnacji, a nie od chwilowego, agresywnego działania. Najważniejsze jest utrzymanie zdrowej i funkcjonującej bariery skóry.
Oto lista kluczowych kroków pielęgnacyjnych, które minimalizują ryzyko podrażnienia podczas wprowadzania retinolu:
- Zawsze stosuj retinol tylko wieczorem, ponieważ witamina A ulega degradacji pod wpływem promieni słonecznych.
- Używaj ilości nie większej niż ziarnko grochu na całą twarz, aby uniknąć nadmiernej ekspozycji.
- Wprowadź technikę „kanapki” (krem nawilżający, serum z retinolem, krem nawilżający) w pierwszych 4–6 tygodniach.
- Rano obowiązkowo stosuj krem z filtrem SPF 50+, niezależnie od pogody.
- W dni bez retinolu, skup się na produktach z ceramidami i kwasem hialuronowym w celu regeneracji.
- Unikaj łączenia retinolu z kwasami AHA/BHA oraz silnymi formami witaminy C.
- Jeśli wystąpi silne zaczerwienienie, zrób przerwę w stosowaniu na 3–5 dni i wróć do niższej częstotliwości.
Jak długo trwa proces retinizacji i kiedy widać pierwsze efekty anti-aging?
Proces retinizacji, czyli adaptacji skóry do stosowania retinolu, jest etapem przejściowym, w którym skóra uczy się tolerować witaminę A, a jej komórki przyspieszają cykl odnowy. Czas trwania tego procesu jest wysoce indywidualny, ale najczęściej trwa od 4 do 8 tygodni. W tym okresie, szczególnie w pierwszych tygodniach, mogą pojawić się najbardziej dokuczliwe podrażnienia, takie jak łuszczenie, wysuszenie i lekkie zaczerwienienie. Ważne jest, aby nie mylić tych przejściowych objawów z uczuleniem i nie przerywać kuracji pochopnie, o ile dolegliwości nie są bolesne. Cierpliwość jest kluczowa, ponieważ dopiero po zakończeniu retinizacji skóra zaczyna czerpać pełne korzyści z działania retinolu bez stałego dyskomfortu.
Pierwsze widoczne efekty, zwłaszcza w kontekście poprawy tekstury skóry i redukcji niedoskonałości, można zaobserwować już po 6–8 tygodniach regularnej pielęgnacji. W tym czasie retinol skutecznie oczyszcza pory i wygładza powierzchnię naskórka, co sprawia, że skóra wygląda na bardziej promienną i mniej szorstką. Jednakże, jeśli naszym głównym celem są zaawansowane efekty anti-aging, takie jak spłycenie głębokich zmarszczek i poprawa jędrności, musimy uzbroić się w większą cierpliwość. Stymulacja produkcji nowego kolagenu jest procesem długotrwałym i wymaga czasu; zauważalna poprawa w zakresie redukcji zmarszczek i zagęszczenia skóry pojawia się zazwyczaj po 3 do 6 miesiącach ciągłego stosowania serum z retinolem.
Aby zmaksymalizować efekty anti-aging i utrzymać skórę w dobrej kondycji przez cały czas trwania kuracji, niezbędne jest konsekwentne stosowanie wysokiej ochrony przeciwsłonecznej. Promieniowanie UV nie tylko niweluje pozytywne działanie retinolu, ale również zwiększa wrażliwość skóry na słońce, co może prowadzić do poważnych przebarwień i uszkodzeń. Pamiętaj, że pielęgnacja retinoidami to maraton, a nie sprint. Utrzymanie reżimu stosowania, nawet jeśli jest to tylko 2–3 razy w tygodniu, przez dłuższy czas, przyniesie znacznie lepsze i trwalsze rezultaty niż agresywne, codzienne stosowanie prowadzące do ciągłych podrażnień i konieczności przerywania kuracji. Z czasem skóra staje się bardziej odporna i pozwala na stopniowe zwiększanie stężenia.
FAQ
Czy retinol jest odpowiedni dla wrażliwej skóry skłonnej do podrażnień?
Tak, retinol może być stosowany na skórze wrażliwej, ale wymaga to wyjątkowej ostrożności i zastosowania odpowiednich strategii minimalizujących podrażnienia. Osoby z wrażliwą cerą powinny bezwzględnie zacząć od najniższych stężeń (0.1%) oraz wprowadzić metodę „kanapki” już od pierwszej aplikacji. Zamiast czystego retinolu, warto rozważyć łagodniejsze pochodne witaminy A, takie jak retinaldehyd lub estry retinolu, które działają wolniej, ale są znacznie lepiej tolerowane. Kluczowe jest również wzmocnienie pozostałej pielęgnacji o produkty z ceramidami i skwalanem, które wspierają uszkodzoną barierę ochronną skóry, co pozwala na czerpanie korzyści anti-aging bez ciągłego dyskomfortu.
Czy mogę stosować serum z retinolem latem?
Stosowanie retinolu latem jest możliwe, ale wymaga rygorystycznej dyscypliny w zakresie ochrony przeciwsłonecznej. Ponieważ retinol uwrażliwia skórę na promieniowanie UV, konieczne jest codzienne stosowanie kremu z bardzo wysokim filtrem SPF 50+, aplikowanego obficie i ponawianego w ciągu dnia. Jeśli w okresie letnim planujesz intensywną ekspozycję na słońce (np. wakacje w tropikach), zaleca się tymczasowe przerwanie stosowania serum z retinolem lub przejście na łagodniejsze, mniej aktywne retinoidy. Ryzyko wystąpienia przebarwień i podrażnień jest znacząco wyższe w miesiącach letnich, dlatego wielu ekspertów zaleca obniżenie częstotliwości aplikacji retinolu w tym okresie.
Jak długo należy czekać między aplikacją kremu nawilżającego a retinolu?
Czas oczekiwania zależy od wybranej metody pielęgnacji. Jeśli stosujesz retinol na czystą, suchą skórę (metoda dla zaawansowanych), po umyciu twarzy należy odczekać 15–20 minut, aby skóra była całkowicie sucha. Aplikacja na wilgotną skórę może zwiększyć penetrację i potencjał drażniący, prowadząc do silniejszych podrażnień. Jeśli natomiast stosujesz metodę „kanapki”, po nałożeniu pierwszej warstwy kremu nawilżającego, wystarczy poczekać tylko do momentu jego wchłonięcia (2–5 minut), a następnie nałożyć serum z retinolem. Krótki czas oczekiwania jest kluczowy, aby warstwa buforująca pozostała aktywna i chroniła skórę.
Czy retinol pomaga na trądzik i blizny potrądzikowe?
Tak, retinol jest jednym z najskuteczniejszych składników nie tylko w kuracjach anti-aging, ale również w walce z trądzikiem i widocznością blizn potrądzikowych. Jego zdolność do normalizowania cyklu odnowy komórkowej zapobiega zatykaniu porów, redukując powstawanie zaskórników i stanów zapalnych. Ponadto, przyspieszenie wymiany komórek pomaga w szybszym złuszczaniu przebarwień pozapalnych. W przypadku blizn zanikowych, długotrwałe stosowanie retinolu stymuluje produkcję kolagenu, co może prowadzić do stopniowego spłycania i wygładzania powierzchni skóry. W leczeniu trądziku często stosuje się silniejsze formy witaminy A, takie jak retinaldehyd lub retinoidy na receptę.
